Goed geïnformeerd?
Van advertentie-verslaving naar nuttige productinformatie
(spaar budget en de planeet, herinvesteer)
We hebben het samen over klimaatdoelen, CO2, stikstof, landgebruik, luchtvervuiling. Zelden hebben we het over de processen in onze samenleving, in onze economie, waar het zinvol is om opnieuw over na te denken. Een daarvan is – naar mijn overtuiging – marketing. Marketing en promotie stimuleren verkoop (productie, consumptie) en uiteindelijk – om het even zwart/wit te stellen – AFVAL, in een best case scenario circulair her te gebruiken. Vaak ook niet.
Als we steeds meer (sowieso onnodige) afval willen voorkomen, als we steeds meer willen voorkomen dat de planeet onnodig wordt belast, leidt het pad weg van consumptivisme. Toch? En dus ook weg van processen en structuren, die consumptivisme drijven.
Zinvolle marketing
Betekent ‘afstand doen van consumptivisme’ dat je alle marketing overboard moet gooien? Zeker niet! Mensen goed informeren over duurzaamheid, (her)gebruik en alternatieven voor allerlei producten is zeker zinvol. Nodig. Zou ik willen stellen.
Persoonlijk ben ik graag geïnformeerd, volg ik graag trends, innovaties, duurzame marktdisrupties. (Ik hou er niet van om (geforceerd) overtuigd te raken of over de drempel geduwd te worden…) FOMO (fear of missing out) voeden, gestimuleerd worden om je eigen (materieel) ‘geluk’ af te zetten tegen dat van een ander… gaat bons niet verder helpen. Koopverslaving is ook maar een verslaving, dus zeker niet gezond. Niet voor jezelf, niet voor de maatschappij, niet voor de planeet. Of hoe kijk jij daar tegenaan?
En dan zie je, dat betere, duurzamere producten maar nauwelijks de aandacht krijgen. Aan de ene kant, omdat de ontwikkelaars vaak niet de budgetten voor grootschalige marketing ter beschikking hebben, aan de andere kant zou je ook kunnen verwachten, dat juist dergelijke producten vanuit maatschappelijk belang wél breed aandacht zouden moeten krijgen. Immers, op hun manier wordt daarmee een bijdrage aan klimaatdoelen geleverd. Steunen, wat helpt…
Waar staan we nu?
[Disclaimer vooraf: er zijn heel wat tinten tussen zwart en wit. Dit is alleen de contrastversie.]
In Europese en andere ontwikkelde landen zien we marketing en advertenties in zekere zin veranderen; er komt regelmatig een soort van MVO-vleugje mee. Grote bedrijven groeien in hun maatschappelijke en duurzame verantwoordelijkheid. Lijkt het.
Ontwikkeling van sociale en duurzame verantwoordelijkheid van bedrijven heeft al geleid tot enige verandering in de (westerse) marketing:
- Er wordt een link gelegd tussen de naam van het bedrijf of het product met een maatschappelijk verantwoorde of duurzame actie (Bill Gates investeert in sociale projecten, banken die fondsen presenteren voor sociale of duurzame uitdagingen, reisorganisaties die de footprint afkopen, …)
- Zij presenteren duurzamere producten en diensten, meestal in 1 niche van hun markt, tussen alle andere conventionele producten (ASN van de Volksbank b.v.)
- Of zij stappen over naar indirecte, subtilere marketing (Coca Cola in films, Heineken op evenementen, verhalen vertellen etc.)
Maar kijk je dan eens naar diezelfde bedrijven in Azië of Afrika … realiseer je je dat zij diep in hun ziel niet zijn verandert. Alle advertenties die ze hier minimaliseren of verduurzamen, verdrievoudigen ze daar! Zij duwen een zich ontwikkelende markt en de productie van (regelmatig niet erg bruikbare) producten daarvoor naar ongekende hoogte! In deze landen zien we XXXXL-billboards, intensieve radio- en tv-reklame (misbruik makend van de hoop op een betere toekomst), zich inkopen in openbare ruimte.
Oude modellen
Volgens de marketingtrechter van de 20e-eeuwse modellen (contacten in potentiële klanten veranderend, metend in conversie) kan een ‘goede verkoper’ bijna alles aan iedereen verkopen.
De vraag is eigenlijk nooit: waar hebben we als maatschappij behoefte aan? Wat helpt ons samen te bloeien? Of andersom: Wat zorgt alleen voor ballast, schulden en afleiding? Mensen geforceerd verleiden tot onnodig consumptie leidt af van wat belangrijk is voor hen, voor de maatschappij, voor de planeet.
Een hypotheek, de nieuwste videogames voor de kids, een betere auto dan de buurman, elk jaar een andere mode houden het stemmetje in je achterhoofd een beetje stil, immer “je moet het bijhouden”, “het is goed voor de economie”, “mensen kunnen hun baan verliezen als iedereen zich inhoudt”. Raar, toch?
Verandering is mogelijk
Wanneer mensen vragen beginnen te stellen als “Heb ik dit echt nodig?”, “Kan ik die dingen wat langer gebruiken en ze niet elk jaar vervangen”, “Kan ik ontspullen?” begint (nutteloze) consumptie te sterven. Ontstaat er ruimte om over de werkelijk waardevolle zaken in het leven na te denken.
Om betere gebruikers te worden, om goede keuzes te kunnen maken, hebben mensen zinvolle informatie nodig. Duidelijk uitgesproken, duidelijk gepresenteerd. Duidelijk en zichtbaar zoals advertenties nu ook zijn.
Bedrijven hebben de productinformatie; ze kunnen mensen de informatie bieden, die tot slimmere keuzes leidt, zonder al het marketingruis eromheen. En maak informatie dan ook volledig. Laat b.v. niet alleen zien, dat elektrische autos hier schonere lucht bieden, maar laat ook zien, welk problemen de productie van de accu’s elders (nog) veroorzaken. We delen samen één planeet. Het is naïef te denken, dat problemen elders ons hier niet raken!
Budgetten, die niet langer nodig zijn voor conventionele marketing kunnen direct een goed doel vinden in het ontwikkelen van regeneratieve productvormen, duurzamere methodes, brede educatie over b.v. SDG’s etc.
Het veranderen van marketing, en dus ook van consumptie helpt ons allen op meerdere manieren:
- Het produceren, verkopen en verspillen van nutteloze producten zal vervagen, er ontstaat minder ecologische druk;
- Goed geïnformeerde (minder afgeleide) mensen – privé en zakelijk – zullen slimmere keuzes maken, niet alleen in hun koopgedrag, maar algemeen in hun leven; sociale samenhang en inclusie nemen (weer) toe.
- Het besteden van nu de marketingbudgetten aan het ontwikkelen van duurzame oplossingen creëert nieuwe zakelijke kansen (voor een genezende planeet, zou je kunnen zeggen).
Regelmatig zeggen (neoliberale) mensen “duurzaamheid is te duur” (wat al bewezen is fout te zijn). Stop (gewoon) met het verspillen van geld aan een marketingmachine, die de planeet zeker niet zal redden 😉
Geld genoeg dus om opnieuw te creëren! Ga aan de slag! Het opnieuw kanaliseren van energie, creativiteit en middelen van bedrijven naar herstel van maatschappij en planeet, vereist een nieuwe kompas, een nieuwe manier in nadenken, over wat de moeite waard is om te maken, te presenteren, te verkopen, te (her)gebruiken. Om een nieuw parabel voor de 21ste eeuw te ontwerpen.
Begin klein, b.v. met de reclamecode voor je gemeente of plaats. Die heb je immers zelf in de hand.
Duurzame marketing
Uiteraard bestaan er reeds modellen, die zich op duurzame manieren met marketing bezig houden. Als fundament wordt dat regelmatig de $P’s genoemd (duurzaam product, duurzame plaats, duurzame prijs, duurzame promotie. Gevolgd door 6 basisprincipes, die deels helemaal niet nieuw zijn:
- inclusief, passend bij je visie (je duurzame ambitie, keuze voor een pad, successen en leermomenten);
- storytelling: practice what you preach;
- en, niet ‘of’;
- wij-boodschap;
- duurzame uitvoering van je promotie;
- positiviteit.
Hoeveel duurzame marketingberichten heb jij vandaag gespot? Hoeveel andere?